Cây bông, cây lanh - Gắn liền với đời sống người dân

Theo quan niệm của người Mông, đã là con gái thì phải biết se lanh, dệt vải, thêu thùa, đó cũng là tiêu chuẩn để các cô gái Mông có thể lấy chồng. Với bản tính cần mẫn, người phụ nữ Mông luôn tranh thủ thời gian nông nhàn để se lanh, dệt vải, vẽ hoa văn, may trang phục cho mình và cho người thân trong gia đình. Chính từ cây lanh đã làm nên nghề dệt thổ cẩm nổi tiếng với các họa tiết hoa văn rực rỡ được phối màu hài hòa, cây lanh đã tạo sinh kế bền vững của hàng nghìn hộ dân người Mông.

Khi những cơn mưa đầu mùa Xuân xuất hiện cũng là lúc người phụ nữ dân tộc Mông bắt đầu gieo hạt lanh. Khoảng hơn 2 tháng sau đến vụ thu hoạch, bà con chặt cây lanh về nhà, bó thành từng bó, phơi ngoài trời hoặc xếp ở hiên nhà cho đến khi thân cây khô hoàn toàn. Lúc này, người Mông tẽ vỏ cây lanh thành những sợi nhỏ. Nếu một lần Tây Bắc, không khó để bắt gặp hình ảnh người phụ nữ Mông trên đường đi làm, đi chợ phiên, đi gặp người yêu... lưng đeo quẩy tấu, luôn tay se lanh, vừa đi vừa nối các sợi lanh, cuộn lại thành cuộn. Để sợi lanh chắc hơn, người Mông sử dụng một dụng cụ đòi hỏi sự phối hợp nhịp nhàng giữa tay và chân để se sợi

Trải qua bao thế hệ, người Mông đã tạo nên một nền văn hóa đặc sắc về lanh, từ kỹ thuật canh tác đến việc sử dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau của đời sống. Cây lanh được đồng bào dân tộc Mông tận dụng triệt để, cây lanh được tước vỏ lấy sợi, thân cây làm chất đốt; Lá, rễ dùng làm thuốc chữa bệnh, thức ăn cho gia súc và làm phân bón; Hạt cây lanh có thể làm thành bánh... Ngoài ra, sợi lanh ngoài làm trang phục thì còn là sợi kết nối với thế giới tâm linh. Lanh là một trong những vật linh thiêng được sử dụng trong hầu khắp các phong tục, tín ngưỡng của người Mông trong chuyện cưới xin, đám tang, cúng, giỗ… Trong cưới xin, người Mông có quy định trang phục cưới của cô dâu, chú rể phải là những bộ trang phục làm từ vải lanh. Trong lễ tang, người Mông quy định trang phục từ quần áo cho đến giày, dép của người quá cố phải làm từ vải lanh.